Психикалық белсенді заттарды тұтыну мәселесіне тап болған адамдарға қолдау көрсету

Қауымдастықты қолдау

Біз TikTok-та қауымдастық мүшелері өздерін емін-еркін танытатын демеуші ортаны қалыптастыруға ұмтыламыз. Соның арқасында психикалық белсенді заттарды (соның ішінде есірткі, алкоголь және темекіні) тұтыну мәселесіне тап болған арнайы ұйымдар мен адамдармен араласатын, қолдау және білім алатын TikTok пайдаланушыларының саны артып келеді.

Психикалық белсенді заттарға қатысты әрбір адамның көзқарасы мен тәжірибесі әртүрлі екені сөзсіз. Тәжірибеңіз қандай болмасын, біз қауымдастықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету және сізге қауіпсіз шешімдер қабылдауға көмектесу үшін осы ақпаратты ұсынамыз. Біз бұл материалды психикалық белсенді заттарды тұтыну мәселесі бойынша сарапшылармен бірге дайындадық.

Бұл ақпарат мына адамдарға арналған:

Психикалық белсенді заттардың санаға, ағзаға және мінез-құлыққа қалай әсер ететіні туралы толығырақ ақпарат алғысы келетін адамдарға.
Психикалық белсенді заттарды тұтынатын немесе тұтынуды ойлап жүрген адамдарға.
Психикалық белсенді заттарды тұтынуға қатысты көзқарасын өзгерту үшін ресурстарды іздеп жүрген адамдарға.
Психикалық белсенді заттардың ықпалына ұшыраған адамға көмектескісі келетін адамдарға.
Қолдау беретін және тәжірибені бөлісуге болатын қауымдастықты іздеп жүрген адамдарға.
Біреумен психикалық белсенді заттардың тұтынудың зияны туралы ізгі ниетпен сөйлескісі келетін адамдарға.

Психикалық белсенді заттар туралы сөз қозғау оңай нәрсе емес. Біз осы беттегі ресурстар мен ақпараттың сізге немесе жақын адамыңызға көмегі тиеді деп үміттенеміз.

Жиі кездесетін сұрақтар

Психикалық белсенді заттарды тұтыну деген нені білдіреді?

Психикалық белсенді заттарға есірткі, алкоголь немесе темекі сияқты заттар жатады. Адамдар психикалық белсенді заттарды түрлі жолмен пайдаланады: бірі ермек үшін көрсе, бірі тұрақты түрде тұтынады, ал кейбіреулері тәуелділікке («психикалық белсенді заттарды тұтынуға қатысты бұзылыс» деп те аталады) түсіп қалады. Төменде психикалық белсенді заттарды тұтынудың түрлері туралы толығырақ айтылған.

Татып көру

Кейде адамдар психикалық белсенді заттарды белгілі бір жағдайларда, мысалы, сауық кешінде татып көреді. Әдетте олардың психикалық белсенді заттарға деген әуестігі жоқ және мұндай заттарды тұтыну ойына да кірмейді. Мұндай адамдар жай ғана қызығып немесе көңіл көтеру үшін тұтынып көреді. Психикалық белсенді заттар олар үшін өмірдің мәніне айналмайды: олар мұндай заттарды тек сәті түскенде ғана қолданады.

Рекреациялық қолданыс

Адамдар психикалық белсенді заттарды медициналық емес мақсатта тұрақты түрде тұтынады. Ол әдетке айналуы мүмкін (мысалы, демалыс күндері бір жерге сергіп демалуға шығар алдында ішімдік ішу).

Асыра пайдалану

Психикалық белсенді заттарды тұтыну жиілеп, жоғары қауіп тудыра бастағанда және психикалық заттарды тұтыну адам өміріне теріс әсер ете бастағанда орын алады. Психикалық белсенді заттарды асыра пайдаланатын адамдар соның салдарынан өмірінде қаншалық қиындықтар туындаса да мұндай заттарды пайдалануын тоқтатпайды. Бұл кезеңде адамның туысқандары мен жақын достары оны ақылға шақыруы мүмкін.

Әдеттену

Есірткіге тәуелділік ағза психикалық белсенді затқа үйренгенде пайда болады. Бұл дегеніміз ағза өзін «қалыпты» сезінуі үшін психикалық белсенді затты қажет етеді. Оны тұтынуды тоқтату шаршау, мазасыздық/депрессия, тершеңдік, құсу, селкілдек ұстамалар немесе галлюцинациялар сияқты бас тарту синдромын тудырады. Әдеттену тіпті дәрігер жазып берген дәрі-дәрмектерге де пайда болуы мүмкін.

Тәуелділік

Тәуелділікті сезінетін адамдар өздеріне және айналасындағы адамдарға зиян келсе де, психикалық белсенді заттарды әрі қарай тұтына береді. Мұндай адамдар тоқтауға тырысуы мүмкін, бірақ құмарлықты және бас тарту синдромын жеңуге шамасы жете алмайды. Тәуелділікке кез келген адам салынуы мүмкін. Бұл таңдау емес, бұл — сырқат. Оны емдеудің әрбір жеке адамның қажеттіліктеріне байланысты әртүрлі жолдары бар. Тәуелділік — өзіндік тәртіптің жоқтығы емес, ол — сырқат.

Қазіргі есірткілер неге бұрынғыдан қауіптірек?

Қандай да бір есірткінің адамға қалай әсер ететінін болжап білу мүмкін емес. Бірақ соңғы кезде есірткінің құрамына басқа нәрселерді салып жіберу жағдайлары көбейіп жатыр. Жиі кездесетін екі негізгі құрамдас — фентанил және контрафактілік таблеткалар.

Фентанил — мықты опиоидты синтетикалық препарат. Фентанилдің 2 түрі бар: 1) фармацевтік (оны фармацевтік компаниялар бақыланатын дозада шығарады) және 2) «заңсыз» фентанил (оны есірткі саудасымен реттелетін фармацевтік нарықтан айналысатын адамдар шығарады). Кейде заңсыз фентанилді жасырын түрде басқа есірткілерге қосады, себебі оны шығару оңайырақ әрі әсері күшті. Фентанил контрафактілік таблеткаларға (заңсыз препарат сатушылары оларды рецептілік опиоидты анальгетик ретінде сатады) қосылады немесе героин, кокаин және метамфетамин сияқты есірткілермен араластырылады. Адамды небәрі 2 миллиграмм фентанил өлтіріп жібере алады — бұл тұздың бірнеше түйіршігіндей ғана мөлшер. Сондықтан фентанил артық дозадан болған өлімнің ең көп кездесетін себебі болып табылады. Оны қабылдап жатқан адам есірткінің құрамында не бар екенін білсе де, бір рет пайдаланғанның өзі ажалды нәтижеге әкелуі мүмкін.
Контрафактілік немесе жасанды таблеткалардың, мысалы, бензодиазепиндердің (көбінесе «бензо» деп те аталады) әсері тым қатты болуы және/немесе құрамында медициналық қолданысқа арналмаған басқа өте зиянды және қауіпті заттар болуы мүмкін және олар ауруханаға жатқызуға және өлімге әкелуі мүмкін.

«Зиянды азайту» дегеніміз не?

Сіз «зиянды азайту» деген терминді естіген боларсыз. Бұл ұғым есірткіні қолданумен байланысты қауіптерді азайтатын тәсілдерді сипаттайды. Зиянды азайту есірткіні тұтыну қалыпты немесе қауіпсіз нәрсе дегенді білдірмейді. Ол есірткі тұтынатын адамдарға оларды сынамастан қорғаныс пен қолдауды ұсыну және оңтайлы өзгерістерге жетер жолда жігер беру үшін пайдаланылады.

Зиянды азайту мысалдары:

Опиоидтың артық дозасын тез тоқтататын дәрі-дәрмектер, мысалы, налоксон және опиоидқа тәуелділікті емдеуге арналған басқа дәрі-дәрмектер;
Қауіпсіз шығыс материалдарына және оларды жою жолдарына қол жеткізу мүмкіндігі, сондай-ақ белгілі бір есірткі түрлерін тұтыну кезінде таралатын аурулардың диагностикасы.

Ремиссия дегеніміз не?

Ремиссия — бұл психикалық белсенді заттарды тұтыну мәселесіне тап болған адамдардың аман-сау сүруге өту процесі. Ремиссияға жетудің жолдары көп. Ол әрбір адам үшін бірегей процесс болып табылады. Оған қоса, ремиссия деген сөзді әр адам түрліше ұғынуы мүмкін. Кейбір адамдар үшін ол барлық психикалық белсенді заттардан толық бас тартуды білдіреді. Ал кейбірі үшін жағымсыз сезімдермен психикалық белсенді заттардың көмегінсіз күресуді үйрену маңыздырақ болып табылады.

Есіңізде болсын, ремиссия — сызықтық процесс емес. Ремиссия кезінде психикалық белсенді заттарды қайта тұтына бастау — жиі кездесетін жағдай. Бұл ремиссиядағы адам тәуелділікке жеңілді немесе қажетті ремиссия деңгейіне ешқашан жете алмайды дегенді білдірмейді. Ремиссияға шығу — көп адамның қолынан келетін нәрсе.

Психикалық белсенді заттарды тұтынуды стигматизациялау дегеніміз не?

Стигматизация — есірткі қабылдайтын немесе тәуелділігі бар адамдарға қатысты негативті түсініктер, үрейлер, жаңылыстар және стереотиптер. Стигматизация психикалық белсенді заттарды тұтынатын адамдардың емделу үшін ешкімнен көмек сұрамауына жиі түрткі болатын себептердің бірі болып табылады. Бұл мәселемен күресуге әрбір адам үлес қоса алады. Оның тәсілдерінің бірі — психикалық белсенді заттар туралы қалай сөйлейтінімізді өзгерту.

TikTok-та біз психикалық белсенді заттарды тұтынуға қатысты «алдымен адам» қағидасын ұстанамыз. Бұл дегеніміз біз адамның мінез-құлқын немесе диагнозын емес, адамның өзін бірінші орынға қоямыз деген сөз. Мысалы, «нашақор» деп айтудың орнына біз «есірткі тұтынатын адам» деп айтамыз. «Алдымен адам» қағидасы ешкімді сынамайды және тәуелділігі бар адамдарға құрметпен және жанашырлықпен қарауға мүмкіндік береді. Бұл қағиданы пайдалану психикалық белсенді заттарды тұтынуға қатысты стигматизацияны азайту жолындағы маңызды қадам болып табылады.

Төменде психикалық белсенді заттарды тұтынуға қатысты стигматизацияны азайтуға көмектесетін сөз тіркестерінің бірнеше мысалы берілген

Мына сөздерді пайдаланбаған жөн	Оның орнына мына сөздерді пайдаланыңыз
Нашақорлық	Психикалық белсенді заттарды тұтынуға қатысты бұзылыс
Нашақор	Есірткі тұтынатын адам
Тәуелді адам, нашашы, есірткіқұмар	Тәуелділігі бар адам; психикалық белсенді заттарды тұтынуға қатысты бұзылысы бар адам
Бұрын тәуелді болған адам	Ремиссиядағы адам
Маскүнем	Алкогольді тұтынуға қатысты бұзылысы бар адам; алкогольді асыра пайдаланатын
Қойып кеткен / таза	Психикалық белсенді заттарды тұтынбайтын адам; ремиссиядағы/сау
Қою	Ремиссияда қалу

Артық доза дегеніміз не?

Артық доза психикалық белсенді заттарды тым көп қолданғанда орын алады. Ол өлімге әкелуі әбден мүмкін. Егер қандай да бір адам артық доза қабылдады деген күдік туса, дереу жедел жәрдем қызметіне қоңырау шалыңыз. Көптеген елдер мен аймақтарда «мейірімді самаритян» заңдары деп заңдар әрекет етеді. Мұндай заңдар өзі немесе басқа біреу артық доза қабылдап, жедел жәрдем қызметіне хабарласқан жағдайда есірткіні немесе арнайы жабдықтарды сақтағаны үшін қамау, айып тағу және қудалауға қарсы қорғанысты қамтамасыз етеді.

Артық доза қабылдау симптомдары нақты психикалық белсенді затқа байланысты болады. Оларға мыналар жатады:

Беттің тым қатты бозаруы және/немесе суық терге салынуы
Дененің былбырап қалуы немесе тым қатты әлсіздік
Тырнақтың немесе еріннің көгеруі/күреңденуі
Көп құсу
Есін тану; есін жия алмау немесе сөйлей алмау
Өте баяу тыныс немесе тыныстың болмауы; жиіленген тыныс (кокаин және метамфетамин сияқты стимуляторларды қабылдаған жағдайда)

Баяу жүрек соғысы немесе жүрек соғысының болмауы; жиіленген немесе ретсіз жүрек соғысы (кокаин және метамфетамин сияқты стимуляторларды қабылдаған жағдайда)
Тұншыққан немесе қырылдаған дыбыстар
Төмен дене температурасы
Безгек (кокаин және метамфетамин сияқты стимуляторларды қабылдаған жағдайда)
Іштің қатты ауырсынуы
Селкілдек ұстамалар
Көз қарашығының тарылуы

Дер кезінде байқаған жағдайда опиоидтың артық дозада қабылдануын налоксон (Narcan, Evzio және Kloxxado деген атаумен сатылады) деп аталатын препараттың көмегімен тоқтатуға болады. Бұл препарат артық доза қабылданған жағдайда опиоидтардың ағзаға әсерін жойып, өмірді сақтап қалуға көмектеседі. Көптеген елдерде налоксонды дәріханаларда рецептсіз сатып алуға немесе қоғамдық денсаулық сақтау ұйымдарында тегін алуға болады.

Қандай да бір адам артық доза қабылдады деген күдік туындағанда не істеу керектігі туралы қосымша ақпарат алу үшін Talk to Frank сайтына кіріңіз.

Интернеттегі ақпаратқа сенуге бола ма?

Интернетте, соның ішінде TikTok-та психикалық белсенді заттар туралы тапқан ақпаратқа әрдайым мұқият болыңыз. Адамдар психикалық белсенді заттар туралы әртүрлі пікірлермен бөліседі және олардың барлығы фактілерге негізделе бермейді. Интернеттен табылған ақпаратты әрдайым тексеріңіз. Осы бетте психикалық белсенді заттардың ең көп таралған түрлері туралы фактілер, сондай-ақ қосымша ақпараты бар ресурстарға сілтемелер берілген

Цифрлық азаматтық және медиасауаттылық туралы қосымша ақпарат алу үшін «Хабардар бол» деп аталатын серияны қараңыз. Бұл видеоресурстар сериясы TikTok пайдаланушыларын тек интернетте кездескен контентке ғана емес, өздері жасайтын контентке де сын көзқараспен қарауға шақырады. Толығырақ ақпарат алу

Психикалық белсенді заттардың қандай түрлері бар?

Алуан түрлі психикалық белсенді заттардың түрлері, соның ішінде есірткі және алкоголь туралы сенімді ақпаратпен танысып шығуды ұсынамыз. Бұл жерде психикалық белсенді заттар туралы жиі айтылатын фактілерді, соның ішінде олардың анықтамасын, әсерін және қауіптерін атап өтетін боламыз. Бұл бетте әрбір психикалық белсенді заттың ресми атаулары пайдаланылады, бірақ көбінесе олардың сленгтік атаулары да болады.

Опиоидтар

Опиоидтар дегеніміз не? Опиоидтар — эмоциялық және физикалық ауырсынуды жеңілдететін мықты есірткі. Опиоидтардың көптеген түрлері бар, соның ішінде:

Рецептік опиоидты анальгетиктер: Оксикодон және гидрокодон сияқты капсула немесе таблетка түрінде шығарылады.
Героин: Морфиннен алынатын тыйым салынған опиоидты есірткі. Оны шегуге, егуге немесе мұрын арқылы тыныстауға болады. Рецептік опиоидтар мен героиннің құрылымы ұқсас келеді. Рецептік опиоидтар да, героин де мидағы ауырсынуды басатын рецепторлармен байланыса отырып, эйфория сезімін береді.
Фентанил: Фентанил қатты ауырсынуды басу үшін немесе басқа опиоидтарға төзімділік қалыптасқан созылмалы ауруы бар пациенттерге тағайындалуы мүмкін. Фентанилдің 2 түрі бар:
- фармацевтік (оны фармацевтік компаниялар бақыланатын дозада шығарады) және,
- «заңсыз» фентанил (оны есірткі саудасымен реттелетін фармацевтік нарықтан айналысатын адамдар шығарады).
- Кейде «заңсыз» фентанил контрафактілік таблеткаларға (заңсыз препарат сатушылары оларды рецептілік опиоидты анальгетик ретінде сатады) жасырын түрде қосылады немесе героин, кокаин және метамфетамин сияқты есірткілермен араластырылады.
- Адамды небәрі 2 миллиграмм фентанил өлтіріп жібере алады — бұл тұздың бірнеше түйіршігіндей ғана мөлшер. Сондықтан фентанил артық дозадан болған өлімнің ең көп кездесетін себебі болып табылады.
Кодеин: Әдетте жөтелге қарсы сироп түрінде шығарылады, бірақ кейде таблетка түрінде де кездеседі. Ол басқа опиоидтарға қарағанда әлсіздеу, бірақ миға әсер ету механизмі бірдей.
Морфин: Әдетте оны ауруханаларда көктамырға салады. Пациенттерге үйде пайдалану үшін таблетка, пластырь немесе суппозиторий түрінде жазып берілуі мүмкін.

Қауіптері қандай?Опиоид дозасының артық кетуіне кез келген адам ұшырауы мүмкін — алғаш рет пайдаланғандар да, дәрігер рецептісімен қабылдағандар да, заңсыз жолмен алғандар да. Егер психикалық белсенді зат заңсыз жолмен алынған болса, оның құрамында заңсыз фентанил болу қаупі бар. Ол АҚШ-та артық доза салдарынан өлімнің ең көп таралған себебі болып табылады. Артық доза қаупі опиоидтарды адамның жүрек соғысы мен тынысын баяулататын басқа заттармен, мысалы, алкогольмен, рецептік депрессанттармен немесе басқа опиоидтармен бірге қабылдаған жағдайда арта түседі. Опиоидты артық дозада қабылдау симптомдары мынадай болуы мүмкін:

Беттің тым қатты бозаруы және/немесе суық терге салынуы
Дененің былбырап қалуы
Тырнақтың немесе еріннің көгеруі/күреңденуі
Құсу
Есін тану; есін жия алмау немесе сөйлей алмау
Өте баяу тыныс немесе тыныстың болмауы
Баяу жүрек соғысы немесе жүрек соғысының болмауы
Көз қарашығының тарылуы

Налоксон— iартық доза қабылданған жағдайда опиоидтардың әсерін жойып, өмірді сақтап қалуға көмектесетін препарат. Көптеген елдерде налоксонды дәріханаларда рецептсіз сатып алуға болады. Налоксон назальді спрей немесе инъекцияға арналған ерітінді түрінде шығарылады. Налоксонды берген соң, дереу жедел жәрдем қызметіне қоңырау шалыңыз, себебі оның әсері тек 30-90 минутқа жетеді. Егер налоксонды бергеннен кейін 3 минут ішінде адамның жағдайы өзгермесе (мысалы, есін жимаса), екінші дозаны беріңіз. Көмек келгенше, адамның қасында болыңыз.

Қысқа және ұзақ мерзімді әсерлері қандай? Опиоидты тұтынудың қысқа мерзімді әсерлеріне ауырсынудың басылуы, әлсіздік, жүрек айну, іштің қатуы, эйфория, тыныстың баяулауы және артық дозадан өліп кету жатады. Кейбір адамдарда опиоидты тұрақты түрде тұтыну тәуелділік тудыруы мүмкін. Ұзақ мерзімді әсерлерге тәуелділіктің қалыптасуы, асқазанның бұрап ауру, бауыр немесе бүйрек аурулары және шприцтерді пайдалануға қатысты инфекциялар мен жарақаттар кіреді.

Алкоголь

Алкоголь дегеніміз не?Алкоголь ашытқыларды, қанттарды және крахмалды ашыту жолымен жасалады. Алкоголь — әлемдегі ең көп таралған психикалық белсенді зат. Алкогольдің түрлері өте көп: сыра, шарап немесе күшті спиртті ішімдіктер (мысалы, арақ, текила, ром, джин, виски, т.б.). Ол ішімдіктердің басқа да түрлерінде кездеседі, мысалы: хард-зельцер, алкогольді шайлар және жоғары алкогольді комбуча.

Қауіптері қандай? Алкоголь тым артық мөлшерде тұтынылуы мүмкін (алкогольден улану деп аталады). Егер адам өз есін білмесе немесе оны ояту мүмкін болмаса, ол алкогольден уланған болуы мүмкін. Мұндай жағдайда өлім қаупі жоғары болады. Егер біреу алкогольден уланды деген күдік туындаса, дереу жедел жәрдем қызметіне хабарласыңыз. Алкогольден улану белгілеріне мыналар жатады:

Сананың шатасуы
Көп құсу
Селкілдек ұстамалар
Баяу немесе тұрақсыз тыныс
Көкшіл немесе бозарған тері
Төмен дене температурасы
Санасында қалудың қиындауы
Есінен тану/сананы жоғалту, адамды оята алмау

Қысқа және ұзақ мерзімді әсерлері қандай? Алкогольдің қысқа мерзімді әсерінің арқасында адам көпшіл бола бастауы, өзін емін-еркін ұстай бастауы немесе босаңсуы мүмкін, бірақ ол сондай-ақ үрей немесе агрессия тудыруы да мүмкін. Алкогольді көп ішкен адамның тілі байлануы, координациясы бұзылуы немесе есте сақтау қабілеті жоғалуы мүмкін. Келесі күні реакцияның баяулауы, тілдің байлануы, жүру кезінде қиналу, координацияның нашарлауы немесе моторлық дағдыларының жоғалуы, қабылдаудың бұрмалануы, өз мінез-құлқын бақылау және дұрыс ойлау қабілетінің төмендеуі, құсу, кома, есте сақтау қабілетінің жоғалуы және тыныштану сияқты мастық салдарлары орын алуы мүмкін. Алкоголь тұтынудың ұзақ мерзімді әсерлеріне тестостерон деңгейінің төмендеуі/белсіздік, бауыр аурулары, қатерлі ісік немесе ойық жаралар жатады. Алкоголь әжімдердің пайда болуына, тері құрғақтығына және беттің тұрақты қызылдығына себеп болуы мүмкін.

Тағы нені білу керек? Алкоголь мен опиоидтар, рецептік депрессанттар, кокаин, метамфетамин және кетамин сияқты басқа есірткі түрлерін араластыру — өте қауіпті. Бұл тыныстың баяулауына әкелуі мүмкін, соның салдарынан оттегі ағыны азайып, ми органдардың жұмысын тоқтатып қоюы мүмкін. Сондай-ақ алкоголь тұтыну әсіресе көлік жүргізгенде жарақаттар мен жазатайым оқиғаларға әкелуі мүмкін. Аз ғана алкоголь ішкеннің өзінде көлік жүргізу қауіпті болып табылады. Сәл ғана мас күйінде көлік жүргізу қатты мас күйінде көлік жүргізгенмен бірдей қауіпті. Жыл сайын мас күйінде көлік жүргізу салдарынан мыңдаған адам қайтыс болады.

Темекі

Темекі дегеніміз не? Темекі — кептірілген жапырақтарынан сигарет және т.б. өнімдер жасалатын өсімдік. Темекінің құрамындағы никотин деп аталатын химиялық қосылыс ләззаттық сезімін сыйлап, энергия береді және ол да тәуелділік туғызады. Темекінің алуан түрлері бар:

Сигарет — жұқа қағазға оралған темекі жапырақтары. Ол темекіні пайдаланудың ең көп таралған формасы болып табылады.
Сигара, жіңішке сигара және сигарилла — қоңыр қағазға немесе бүтін темекі жапырақтарына оралған темекі жапырақтары. Жіңішке сигарлар мен сигариллалар көбінесе хош иістендірілген боп келеді.
Қорқор (шиша, кальян деп те аталады)— суы бар түтік арқылы шегілетін хош иістендірілген темекі.
Түтінсіз темекі — жанбайтын және бықсымайтын темекі түрі. Түтінсіз темекі алуан түрлері бар, соның ішінде: насыбай, иіскейтін темекі, снюс және ерігіш темекі.

Қысқа және ұзақ мерзімді әсерлері қандай? Қысқа мерзімді әсерлеріне мидың ләззаттық сезімін тудыруға қатысатын аймақтарын белсендіру жатады. Сондай-ақ никотин сергектік, бас айналу, жүрек айну, қозу немесе босаңсу сияқты сезімдерді туғызуы мүмкін. Оның салдарынан қан қысымы, тыныс алу және жүрек соғысы артып, күш пайда болған сияқты сезім береді. Темекі тіс пен тырнақтың сарғаюына, ауызға, шашқа және киімге темекі иісінің сіңіп кетуіне себеп болады. Никотин тәуелділікті тудырады, сондықтан темекі тұтыну кейбір адамдарды тәуелділікке әкелуі мүмкін. Ұзақ мерзімді әсерлерге өкпе аурулары, кейбір қатерлік ісік түрлері, жүрек-қантамыр аурулары, инсульт және жоғары диабет қаупі жатады. Сондай-ақ ол созылмалы бронхит, катаракта және пневмония қаупін арттырады.

Сондай-ақ темекі шегіп жатқан адамның жанындағы адамдар да оның түтінін иіскеуге мәжбүр болады, яғни пассивті темекі шегеді. Пассивті темекі шегу адамдардың да, жануарлардың да денсаулығына зиян келтіреді.

Вейптер мен электронды сигареттер

Вейптер/электронды сигареттер дегеніміз не? Вейптер мен электронды сигареттердің алуан түрлі атауы бар: электронды сигареттер, буландырғыштар, вапорайзерлер, никотинді жеткізудің электронды жүйелері (ENDS), т.б. Электронды сигаретті пайдаланушы сұйықтықты («э-сұйықтық» деп аталады) қыздырудан түзілетін аэрозольді тартып шегеді. Электронды сигарет өнімдерінің жүздеген түрі бар, ал э-сұйықтықтардың түрлері одан да көп. Электронды сигареттердің құрамындағы э-сұйықтықтар алуан түрлі химикаттардан, соның ішінде темекі өсімдіктерінен жасалған, тәуелділікті тудыратын химиялық никотиннен жасалуы мүмкін. «Темекісіз никотин» синтетикалық жолмен жасалады және темекі өсімдіктерінен жасалған никотин сияқты тәуелділікті туғызады.

Қысқа және ұзақ мерзімді әсерлері қандай? Электронды сигареттердің қысқа мерзімді әсерлеріне мидың ләззаттық сезімін тудыруға қатысатын аймақтарын белсендіру, сондай-ақ сергектік, бас айналу, жүрек айну, қозу немесе босаңсу сияқты сезімдердің туындауы жатады. Оның салдарынан қан қысымы, тыныс алу және жүрек соғысы артуы мүмкін. Құрылғыдағы шиыршықтар қызған кезде бөлінетін химикаттар да ағзаға әсер етуі мүмкін. Никотин тәуелділікті тудырады, сондықтан құрамында никотині бар электронды сигареттерді тұтыну кейбір адамдарды тәуелділікке әкелуі мүмкін. Электронды сигареттерді тікелей немесе пассивті шегудің ұзақ мерзімді әсерлері әлі анықталмаған. Дегенмен никотиннің дамып жатқан миға теріс әсері бар екені белгілі. Соңғы кезде электронды сигареттердің созылмалы өкпе ауруларымен және астмамен байланысы бар екенін көрсететін деректер пайда болуда.

Марихуана/каннабис

Марихуана дегеніміз не? Марихуана каннабис деп аталатын өсімдіктің кептірілген бөліктерінен жасалады. Марихуананың көптеген сленгтік атаулары бар. Әдетте марихуананы шегу үшін тұқыл немесе блант, трубка немесе бонг пайдаланылады. Сондай-ақ ол тамақ және сусындардың құрамында болуы мүмкін. Кейбір елдерде (және көптеген АҚШ штаттарында) марихуанаға мынадай мақсатта рұқсат етіледі: рекреациялық мақсатта (яғни кәмелетке толған кез келген адам сатып ала алады) және медициналық (яғни кәмелетке толған кез келген адам дәрігер рецептісімен сатып ала алады). Кейбір елдерде каннабиноидтар (каннабистен алынатын заттар) қояншық ауруының сирек кездесетін формаларымен ауыратын, онкологияға қарсы химиялық терапияны өтіп жатқан, ЖИТС немесе АИТВ салдарынан тәбеті жоқ және созылмалы ауырсынуы бар адамдарға арналған препараттардың құрамына кіруі мүмкін.

Қысқа және ұзақ мерзімді әсерлері қандай? Марихуананы тұтынудың қысқа мерзімді әсерлеріне қабылдаудың бұрмалануы, босаңсу, ұйқышылдық, көңіл күйдің күрт өзгеруі, ауырсынудың басылуы, тәбеттің күшеюі және ойлау немесе мәселелерді шешу қабілетінің нашарлауы жатады. Марихуананы тұтынудың ұзақ мерзімді әсерлері әлі анықталмаған және зерттелуде.

Синтетикалық каннабиноидтар

Синтетикалық каннабиноидтар дегеніміз не? Синтетикалық каннабиноидтар — ТГК (марихуананың басты психикалық белсенді құрамдасы) сияқты әсер ететін қолдан жасалған химикаттар. Олар синтетикалық марихуана деп те аталады. Синтетикалық каннабиноидтар үгілмелі жұпар иістерге ұқсайтын құрғақ қоспа түрінде болады. Оны шегуге немесе тамаққа қосуға болады.

Қауіптері қандай? Марихуанадан айырмашылығы — синтетикалық каннабиноидтар артық доза туғызуы мүмкін. Кейде синтетикалық каннабиноидтарды басқа есірткілердің құрамына жасырын түрде қосады. Бұл артық доза қаупін арттырады.

Қысқа және ұзақ мерзімді әсерлері қандай?Синтетикалық каннабиноидтардың қысқа мерзімді әсерлеріне босаңсу, ұмытшақтық, шаршағандық және қарын ашу жатады. Сондай-ақ галлюцинация, паранойя немесе паникалық шабуылдар, жүрек соғысының жиілеуі, құсу, тынышсыздану, сананың шатасуы, мазасыздық және қан қысымының артуы байқалуы мүмкін. Синтетикалық каннабиноидтардың физикалық денсаулыққа ұзақ мерзімді әсері белгісіз.

Рецептік депрессанттар

Рецептік депрессанттар дегеніміз не?Рецептік депресанттар — ми белсенділігін баяулататын және ұйқышылдықты тудыратын таблеткалар. Олар бензо, бензодиазепин, седативті заттар немесе транквилизаторлар деп те аталады. Рецептік депресанттар мазасыздық және ұйқысыздық мәселелерімен күресу үшін пайдаланылуы мүмкін.

Олар қалай әсер етеді?Рецептік депрессанттар ұйқышылдық, босаңсу, тыныштану, координацияның бұзылуы, сананың шатасуы және бағыттан адасу сияқты симптомдарды тудыруы мүмкін. Бас тарту синдромы тынышсыздану, мазасыздық, ұйқысыздық, рефлекстердің күшеюі, дірілдеу, жүрек соғысы мен қан қысымының артуы, препаратқа деген әуестік және тіпті селкілдек ұстамалар сияқты симптомдарды қамтиды.

Қауіптері қандай? Рецептік депрессанттардан артық доза болу ықтималдығы бар. Оларды опиоидтармен немесе алкогольмен бірге қабылдаған жағдайда артық доза қаупі арта түседі, себебі опиоидтар да, алкоголь де, рецептік депрессанттар да тынысты баяулатады. Рецептік депрессанттардың артық дозасының әсерін жою үшін флумазенил деп аталатын препаратты пайдалануға болады. Бұл препаратқа тек жедел жәрдем қызметінің мамандары қол жеткізе алады.

Қысқа және ұзақ мерзімді әсерлері қандай? Рецептік депрессанттардың қысқа мерзімді әсерлеріне тіл байлану, зейіннің нашарлауы, ауыздың құрғауы, тыныстың баяулауы және есте сақтау қабілетіне қатысты мәселелер жатады. Рецептік депрессанттарды қабылдаудың ұзақ мерзімді әсерлері белгісіз.

Кокаин

Кокаин дегеніміз не?Кокаин — Оңтүстік Америкада өсетін кока деп аталатын өсімдіктің жапырақтарын өңдеу арқылы алынатын есірткі. Кокаин ақ ұнтақ немесе кристалдар түрінде шығарылады. Оны мұрын арқылы тыныстауға, шегуге немесе егуге болады. Кокаин мен крэк-кокаиннің химиялық құрамы қатты ұқсас келеді. Ең басты айырмашылығы есірткіні қабылдау тәсілінде: ұнтақ тәрізді кокаинді мұрын арқылы тыныстайды, егеді немесе жұтады, ал крэк-кокаинді шегеді.

Қауіптері қандай? Кокаиннен артық доза болу ықтималдығы бар. Кокаинді басқа есірткі түрлерімен немесе алкогольмен араластырған жағдайда артық доза кету қаупі артады. Кейде кокаинді басқа есірткілермен жасырын түрде сұйылтады немесе араластырады. Бұл артық доза қаупін арттырады.

Қысқа және ұзақ мерзімді әсерлері қандай? Кокаинді тұтынудың қысқа мерзімді әсерлеріне сақтық, мазасыздық, шабыттану, шаттық, паника, паранойя, тынышсыздану, жоғары дене температурасы және жоғары жүрек соғысы жатады. Кокаинді қабылдайтын адамдар қызба немесе ессіз мінез-құлыққа, психозға салынуы, жүрегі ұстап қалуы, инсульт немесе селкілдек ұстамалар болуы, комаға түсіп қалуы мүмкін. Кокаинді тұтынудың ұзақ мерзімді әсерлеріне ми құрылымындағы өзгерістер, иіс сезу қабілетінен айырылу, инфекциялар, салмақтың азаюы, жүректің және өкпенің зақымдалуы жатады.

Метамфетамин

Метамфетамин дегеніміз не? Метамфетамин (мет) — ақ ұнтақ немесе таблетка түріндегі стимулятор. Сондай-ақ «кристалл метамфетамин» деп аталатын түрі бар. Ол сынған әйнек бөлшектеріне немесе жарылған мұзға ұқсайды.

Қауіптері қандай? Метамфетаминнен артық доза болу ықтималдығы бар. Соңғы жылдарда метамфетаминді артық дозада қабылдау жағдайлары көбейіп келеді. Метамфетаминді басқа есірткі түрлерімен немесе алкогольмен араластырған жағдайда артық доза кету қаупі артады. Кейде метамфетаминді басқа есірткілермен жасырын түрде сұйылтады немесе араластырады. Бұл артық доза қаупін арттырады.

Қысқа және ұзақ мерзімді әсерлері қандай? Метамфетаминнің қысқа мерзімді әсерлеріне сақтық, сергектік, жандану, ұйқысыздық, тәбеттің төмендеуі, жүрек соғысының жиілеуі, қан қысымының артуы, бас айналу және жүрек айну жатады. Кейбір адамдарда метамфетамин тәуелділік тудырады (әсіресе, оны еккенде немесе шеккенде). Метамфетаминнің ұзақ мерзімді әсерлеріне қызба мінез-құлық, мазасыздық, сандырақтау, галлюцинациялар, ұйқысыздық, салмақтың күрт төмендеуі, тіске қатысты ауыр мәселелер, сананың шатасуы және қатты қышыма жатады.

Рецептік стимуляторлар

Рецептік стимуляторлар дегеніміз не? Рецептік стимуляторлар — зейін тапшылығы және гипербелсенділік синдромы (ЗТГС), нарколепсия (кенеттен және бақыланбайтын ұйқыға кету) және астманы емдеу үшін пайдаланылатын препараттар.

Қауіптері қандай? Рецептік стимуляторлардан артық доза болу ықтималдығы бар. Алкогольмен бірге қабылдаған жағдайда артық доза қаупі арта түседі.

Қысқа және ұзақ мерзімді әсерлері қандай? Рецептік стимуляторлардың қысқа мерзімді әсерлері қан қысымы мен жүрек соғысының артуы, қан тамырларының тарылуы, қандағы қант деңгейінің артуы және тыныс алу жолдарының ашылуы (астма кезінде көмектеседі) жатады. Ол ұйқышылдықтан құтылуға, шабыттану, сақтық, сергектік, тынышсыздану немесе агрессия сияқты сезімдерді тудырады. Үлкен дозада рецептік стимуляторлар дене температурасының қауіпті жоғарылауына, жүректің тұрақсыз соғуына, жүректің ұстап қалуына және селкілдек ұстамаларына әкелуі мүмкін, Ұзақ мерзімді әсерлеріне паранойя, психоз, ашушаңдық және жүрекке қатысты мәселелер жатады.

MDMA

MDMA дегеніміз не? MDMA молли немесе экстази деп те аталады. Ол әртүрлі форма мен түстегі таблеткалар немесе ұнтақ түрінде кездеседі.

Қауіптері қандай? Таза MDMA-ның артық дозасынан қайтыс болу жағдайлары сирек кездеседі. Алайда MDMA-ны басқа есірткі түрлерімен араластырған жағдайда артық доза кету қаупі артады.

Қысқа және ұзақ мерзімді әсерлері қандай? MDMA-ның қысқа мерзімді әсерлеріне өзін-өзі ұстау қабілетінің төмендеуі, сенсорлық қабылдаудың күшеюі, жүрек соғысы мен қан қысымының артуы, жүрек айну, талып қалу, тершеңдік немесе қалтырау, дене температурасының күрт артуы жатады. Ұзақ мерзімді әсерлері белгісіз, бірақ оқу және есте сақтау қабілетіне әсер етуі мүмкін.

Психодислептиктер/галлюциногендер

Психодислептиктер дегеніміз не?Психодислептиктер галлюциногендер деп те аталады. Оның алуан түрлері бар. Оларға ЛСД және фенциклидин, белгілі бір саңырауқұлақ түрлерінен алынатын псилоцибин, өсімдіктерден алынатын немесе зертханалық жолмен жасалатын ДМТ (басқаша атауы — аяуаска) және мескалин жатады. Кейбір елдерде психодислептиктер емдік мақсатта, көбінесе зақымнан кейінгі бұзылыс сияқты психикалық денсаулыққа қатысты ауруларды емдеу үшін пайдаланылады. Кейбір тайпалар мен халықтардың мәдениеттерінде аяуаска және мескалин сияқты психодислептиктер діни салттарда қолданылады.

Қауіптері қандай? Таза психодислептикті артық дозада қабылдау ықтималдығы төмен, алайда оны басқа есірткілермен араластырған жағдайда артық доза қаупі арта түседі.

Қысқа және ұзақ мерзімді әсерлері қандай? Қысқа мерзімді әсерлерге көңіл күйдің кенеттен өзгеруі, тактильдік және көру иллюзиялары, эйфория, энергияның көбеюі, мазасыздық, логикалық ойлау, басқа адамдармен сөйлесу немесе шындықты қабылдау қабілетінің бұзылуы, қан қысымы мен жүрек соғысының артуы, бас айналу және тәбеттің жоғалуы жатады. Психодислептиктердің ұзақ мерзімді әсерлері сирек кездеседі, бірақ оларға паранойя, көңіл күйдің кенеттен өзгеруі немесе қорқынышты көріну елестері жатуы мүмкін.

Кетамин

Кетамин дегеніміз не? Кетамин — ауруханаларда және ветеринарлық клиникаларда анестетик ретінде пайдаланылатын қолдан жасалған зат.

Қауіптері қандай? Кетаминнен артық доза болу ықтималдығы бар. Кетаминді басқа есірткі түрлерімен немесе алкогольмен араластырған жағдайда артық доза кету қаупі артады.

Қысқа және ұзақ мерзімді әсерлері қандай? Кетаминнің қысқа мерзімді әсерлеріне зейін, оқу және есте сақтау қабілетіне қатысты мәселелер, шаттық, қатыссыздық, мазасыздық, сананың шатасуы, галлюцинациялар, тыныштану, сананы/сезімталдықты жоғалту, жоғары қан қысымы және тыныстың қауіпті баяулауы жатады. Кетаминнің ұзақ мерзімді әсерлеріне депрессия, есте сақтау қабілетіне қатысты мәселелер, ойық жаралар, асқазан немесе қуықтың ауырсынуы, бүйрекке қатысты мәселелер жатады.

Азоттың шала тотығы және басқа ингалянттар

Ингалянттар дегеніміз не? Ингалянттар — бұл тыныстап тартатын немесе иіскейтін психикалық белсенді заттар. Ингалянттарға аэрозольді бояулар, маркерлер, желім және тазартқыш сұйықтықтар сияқты алуан түрлі өнімдер жатады. Азоттың шала тотығы (еліткіш газ деп те аталады) ингалянттың бір түрі болып табылады. Көптеген ингалянттардың мастандыратын әсері бірнеше минуттан соң тоқтап қалады.

Қауіптері қандай? Ингалянттардан артық доза болу ықтималдығы бар. Ингалянттардың құрамында жоғары концентрациялы химикаттар болуы мүмкін, сол себепті ингалянтты бір рет пайдаланудың өзі өлімге әкелуі мүмкін. Бұл «иіскеу салдарынан кенеттен өлу синдромы» деп аталады.

Қысқа және ұзақ мерзімді әсерлері қандай? Ингалянттардың қысқа мерзімді әсерлеріне сананың шатасуы, жүрек айну, бас айналу, тілдің байлануы, эйфория, масаю сезімі, шаттық, координацияның жоғалуы, ұйқышылдық, бастың мең-зең болуы, галлюцинациялар, сандырақтау, бас ауруы, жүрек жеткіліксіздігі, селкілдек құламалар, кома немесе тұншығу салдарынан өлім жатады. Ингалянттардың ұзақ мерзімді әсерлері бауыр, бүйрек және жұлынның зақымдалуы, жүйке жүйесінің және мидың зақымдалуы жатады. Бұл әсерлер ойлау, қимылдау, көру және есту қабілеттеріне қатысты мәселелерге әкелуі мүмкін.

Рецептсіз препараттар

Рецептсіз препараттар дегеніміз не? Рецептсіз препараттар қызуды, ауырсынуды, іштің өтуін немесе аллергияны басуға көмектеседі. Кейбір рецептсіз препараттарды артық пайдалану салдарынан психикалық белсенді әсерлер туындауы мүмкін. Оларға құрамында дифенгидрамин бар аллергияға қарсы препараттар, декстрометорфан/DXM (көбінесе атауында «DM» деген сөз болады) бар жөтелге қарсы препараттар немесе лоперамид бар іш өтуге қарсы препараттар кіреді.

Қауіптері қандай? Аталған рецептсіз препараттардың барлығынан артық доза болу ықтималдығы бар. Құрамында DXM бар жөтелге қарсы препаратты артық дозада қабылдаған жағдайда налоксонды пайдаланауға болады.

Қысқа және ұзақ мерзімді әсерлері қандай? Аталған рецептсіз препараттардың қысқа мерзімді әсерлеріне галлюцинациялар, эйфория, энергияның көбеюі, шыдамсыздық, тілдің байлануы, жүрек соғысы мен қан қысымының артуы, жүрекке қатысты мәселелер, селкілдек ұстамалар, бас айналу, жүрек айну және құсу жатады. Ұзақ мерзімді әсерлері белгісіз.

TikTok-та жеке тәжірибені бөлісу

TikTok — психикалық белсенді заттармен байланысты жеке тәжірибені бөлісу арқылы басқаларды шабыттандыруға және қауымдастықтың білімін арттыруға болатын платформа. Сіздің оқиғаңыз біреуге көмектесуі немесе қолдау беруі мүмкін. TikTok-тың өркендеуі қауымдастық мүшелерінің қолында. Қауіпсіз әрі позитивті атмосфера құруға әрқайсысымыз атсалысамыз.

Алайда өз басынан өткен оқиғаны бөлісу — маңызды шешім. Оқиғаңызды бөлісемін десеңіз, қандай контент айтатыныңызды ойластырыңыз, себебі ол басқаларының көңіліне тиюі немесе ауыр күйге түсуіне түрткі болуы мүмкін. Сондай-ақ оқиғаңызды естіген соң адамдар сұрақ қойып, өздерінің тәжірибесімен бөлісуі мүмкін. Сондай-ақ өзіңіздің психикалық денсаулығыңыз туралы қалай айту керектігі туралы оқығыңыз келсе, біз дайындаған әл-ауқат бойынша нұсқаулықтан жалпы ақпаратты қарап шығуыңызға болады.

TikTok-та психикалық белсенді заттарды тұтынуға қатысты жеке тәжірибеңіздің бөліспес бұрын, өзіңізге мына сұрақтарды қойыңыз:

Оқиғаңызды неліктен айтып бергіңіз келеді? Жақын достарыңызбен және отбасыңызбен ғана бөліскіңіз келе ме әлде кең аудиториямен бе?
Мұнымен неге бөліскіңіз келеді? Қолдау алу үшін бе әлде басқаларына қолдау беру үшін бе?
Өзіңізге және басқаларға оқиғаны бөліскеніңіздің көмегі тие ме? Ол біреуге зиянын тигізуі мүмкін бе?
Егер басқа адамның психикалық белсенді заттарды тұтынуының салдарлары туралы айтып бергіңіз келетін болса, ол адам жазбаңызды көрген кезде қандай сезімде болуы мүмкін? Ол адам сізге өзі туралы айтып беруге рұқсат берді ме?
Пікірлерге қалай жауап бермексіз? Жазбаңыздың астында басқа адамдар өз өздерінің ауыр жағдайларымен немесе қарсы пікірлерімен бөлісуі мүмкін.

Егер осы сұрақтарға жауап бергеннен кейін де оқиғаңызды бөліскіңіз келетін болса, мына ұсыныстарды пайдаланыңыз:

Егер ремиссияға шығу туралы айтып беретін болсаңыз, TikTok-та бұрыннан бар сұхбаттарға қосылу үшін ремиссияға қатысты хэштегтерді пайдаланыңыз (мысалы. #Ремиссия, #Тәуелділік, #ТемекіШегудіҚою, #Фентанил, #recoverytok, #addictionawareness, #quitsmoking, #fentanylawareness).
Оқиғаңызды бөліскен кезде, психикалық белсенді заттарды тұтынатын, емделіп жүрген немесе ремиссиядағы басқа адамдар туралы айтпаңыз және өсек таратпаңыз. Басқа адамды оның рұқсатынсыз атап өтпеңіз.
Адамдарды көмек сұрауға ынталандырыңыз және видео мен тақырыпқа жергілікті сенім телефонын қосуға тырысыңыз.
Адамдарда әртүрлі өмірлік жағдайлар болып жатады, сондықтан өзіңіздің және басқалардың тәжірибесіне салыстырмағаныңыз жөн. Оқиғаңызға жауап қалдырған адамдарға әдептілік пен эмпатия білдіріңіз.

Ремиссия туралы контент қауымдастығымен қалай байланысуға болады?

Бізге белгілі хэштегтер мыналар: #recoverytok, #sobertok, #addictionawareness, #sobercurious сондай-ақ #sobernative, #blackandsober, #soberlatina, #sobergay, #soberlesbianжәне #transandsober. Бұл хэштегтер адамдарға бір-бірімен сөйлесуге, жаңа нәрселерді үйренуге және бір-біріне қолдау көрсетуге мүмкіндік береді.

Егер ремиссияға шығу туралы тәжірибеңізді бөлісуге, ұқсас мәселелерге тап болған басқа қауымдастық мүшелерімен сөйлесуге немесе жай ғана TikTok роликтерін көруге болатын демеуші қауымдастықты іздеп жүрген болсаңыз, бұл хэштегтер тамаша бастама бола алады.

Біз «қойып кеткен» деген сияқты белгілі бір сөздерді пайдаланбауға кеңес береміз (себебі кейбір адамдарға ол стигматизациялаушы болып көрінуі мүмкін), алайда TikTok адамдардың өздерін ыңғайлы жолмен атағанын қолдайды. Біз өзін-өзі сәйкестендірудің ұқсас қағидасын ұстанатын ниеттес адамдарды іздеуге кеңес береді.

Сізді біреулер есірткі, алкоголь немесе темекіні тұтынуға итермелеп жатыр ма?

Достар, сыныптастар, әріптестер және айналадағы басқа адамдар біздің өмірімізде маңызды рөл ойнайды. Бірақ кейде олар сіз дұрыс деп санамайтын нәрсені істеуге, мысалы, психикалық белсенді заттардың дәмін татып көруге немесе құмартуға итермелеуі мүмкін. Бұл шын өмірде де, желіде де болып жатады. Мұндай қысымға қарсы тұру қиын болуы мүмкін. Сізге мына кеңестердің көмегі тиюі мүмкін:

Есіңізде болсын: сіз жалғыз емессіз. Есірткіні барлық адамдар тұтынатын сияқты боп көрінуі мүмкін, бірақ іс жүзінде олай емес.
Алдын ала дайындалыңыз. Егер біреу сізге есірткі, темекі немесе алкогольді ұсынса, не деп жауап беретініңізді ойластырыңыз.
Сенетін адамыңыздан, мысалы, ата-анаңыздан, аға-әпкеңізден немесе достарыңыздан көмек сұраңыз. Ол адам сізді тыңдап, әртүрлі жағдайларда не істеу керектігін шешуге көмектесе алады.
Анық және сенімді түрде «жоқ» деп айтуға тырысыңыз, бірақ драмаға салынбаңыз. Егер біреу ойыңызды өзгертуге талпынса, өз дегеніңізде тұрыңыз.
Сезімдеріңізге құлақ асыңыз. Егер дұрыс емес нәрсе істеп жатырмын деген күдік болса және достарыңыздың бәрі бұның түк жамандығы деп жұбатса да, сіз шындығында дұрыс емес нәрсе істеп жатқан болуыңыз мүмкін.
Егер белгілі бір адамдармен өзіңізді емін-еркін ұстай алмасаңыз, қашықтық сақтаңыз. Бәлкім, бұл жаңа достарды іздеуге ыңғайлы сәт болар.

Егер есірткінің түрлері туралы сұрақтарыңыз бар болса, осы беттегі басқа бөлімдермен танысып шығыңыз немесе Talk to Frank сайтынан қосымша ақпарат алыңыз.

Ресурстар мен кризистік желілер

Біреумен сөйлескіңіз келе ме? Қиын жағдайдағы адамдарға қолдау беретін қызметтер бар. Егер сізге немесе жақын адамыңызға көмек қажет болса, төменде аймағыңызда емдеу, қолдау көрсету және ремиссияға шығуға көмектесетін жергілікті ұйымдарды іздеуге арналған пайдалы ресурстар берілген:

TikTok-та күмәнді контентке қалай шағымдануға болады

TikTok-тағы үлкен қауымдастықтың бір бөлігі болу басқа пайдаланушылар қауіпсіздік пен қолдауды сезінуі үшін олардың қамын ойлау дегенді білдіреді. Егер платформада басқа адамның іс-әрекеттері күмәнді боп көрінсе, бізге хабарлауға кеңес береміз, Сондай-ақ сіздің ойыңызша TikTok-та көрсетілмеуі керек контентті көрсеңіз, ол туралы сөз қозғауыңызға болады.

Қауымдастық қауіпсіз және позитивті атмосфераны сақтау үшін, біз Қауымдастық Ережелерін бұзатын контент туралы барлық шағымдарды бізге жіберуге шақырамыз. Барлық шағымдар анонимді болады, сондықтан видео авторы контентке кім шағымданғанын біле алмайды!

Видеоға қалай анонимді түрде шағымдануға болады:

Егер сіз TikTok-та сіздің ойыңызша Қауымдастық Ережелерін бұзатын видеоны көрсеңіз, бізге хабарлаңыз.

TikTok қолданбасында видеоға шағымдану үшін:

Шағымданғыңыз келетін видеоны ашыңыз.
Видеоны басып, ұзақ ұстап тұрыңыз
Шағымдану опциясын таңдап, «Заңсыз әрекеттер және бақыланатын тауарлар» түймесін түртіңіз де, «Есірткі және тыйым салынған заттар» бөлімінде шағымды жіберіңіз.
Сондай-ақ TikTok-та контентке шағымдану үшін біздің онлайн формамызды пайдалануыңызға болады.

Контентке шағымды жібергеннен кейін не болады?

Біз контенттің Қауымдастық ережелерін бұзбайтындығын тексеру үшін қолмен жасалатын және автоматты модерацияны қатар пайдаланамыз және тиісті шараларды қабылдаймыз.
Шағымды қарау процесі мен нәтижесін кіріс поштаңызға жіберіп отырамыз.

Ата-аналар мен қамқоршылар үшін: баламен психикалық белсенді заттар туралы қалай сөйлесу керек

Ата-аналар мен қамқоршылар баланың өмірінде маңызды орын алады және олар баланы психикалық белсенді заттарды тұтынудан аман сақтап қала алады. Бірақ баламен бұл тақырыпта сөйлесу оңай нәрсе емес. Мұндай жағдайда төмендегі кеңестердің көмегі тиюі мүмкін.

Не боп жатқанын біліңіз

Кейде балалар психикалық белсенді заттарды достары ұсынғанда татып көре бастайды. Балаңызға достары келсе, олармен амандасып, танысыңыз.
Балаңызды оған ұнайтын және қызықты нәрселермен айналысуға ынталандырыңыз. Балаңыздың жағдайын біліп тұру үшін оның мұғалімдерімен, бапкерлерімен немесе басқа педагогтарымен байланыста болыңыз.
Балаңызды қолдаңыз және демеу беріңіз.

Балаңызбен психикалық белсенді заттар туралы ашық сөйлесіңіз

Ақыл үйретпеуге тырысыңыз. Балаңыздың шынайы көзқарасын сұрап біліңіз және кез келген жауабына түсіністікпен қараңыз. Оның жасында балаға қиын болатынын түсінетініңізді және оған әрдайым қолдау беруге дайын екеніңізді көрсетіңіз.
Сізден психикалық белсенді заттармен жеке тәжірибеңіз туралы сұраған жағдайда қалай жауап беретініңізді алдын ала ойластырыңыз. Егер ондай тәжірибе болған болса, одан қандай сабақ алғаныңыз туралы бөліскеннің пайдасы тиюі мүмкін.
Психикалық белсенді заттар туралы сөйлесуге көмектесетін көптеген ресурстар бар. «Partnership to End Addiction» ұйымы әртүрлі жастағы балалармен сөйлесуге және жасөспірімдермен тіл табысуға көмектесетін жаднамаларды ұсынады.

Тағы не істеуге болады

Ережелерді орнатып, оларды бұзудың салдарларын түсіндіріңіз, бірақ оған қоса шешімдерін де ұсыныңыз. Мысалы, сіз балаңызға алкоголь ішкен адаммен бір көлікке ешқашан отыруға болмайтынын түсіндірдіңіз делік. Бірақ балаңыз үйге қалай жететінін білмеген жағдайда әрдайым сізге қоңырау шалып, артық сұрақсыз «мені алып кет» деп айта алатын болуы керек.
Балаңыз қайда және не істеп жатқанын біліп жүріңіз.
Егер үйіңізде рецептік немесе рецептсіз препараттар бар болса, оларды бақылауда ұстаңыз.

Жауапкершіліктен бас тарту

TikTok қауіпсіздік орталығының ресурстары мен нұсқаулықтары психикалық денсаулық бойынша немесе медициналық қызметтерді көрсетуге арналмаған. TikTok-тағы «Психикалық белсенді заттарды тұтыну мәселесіне тап болған адамдарға қолдау көрсету бойынша ресурстар» мақаласы медициналық, психологиялық немесе психиатриялық диагнозды, емдеуді немесе маман консультациясын алмастыра алмайды. TikTok-тағы контент тек ақпараттық және танымдық мақсатта жасалады және таратылады. TikTok-та қызметтер немесе оқу материалдары қолжетімді деген оймен кәсіпқой маманға жүгінуден бас тартпаңыз және консультацияны кейінге қалдырмаңыз.

_{көбірек көрсету}

Егер кризистік жағдайға душар болсаңыз, сізге немесе жақын адамыңызға қауіп төніп тұрса немесе шұғыл медициналық көмек қажет болса, дереу жергілікті жедел жәрдем қызметіне қоңырау шалыңыз. Есіңізде болсын: біреудің қауіпсіздігі үшін тек сіз ғана жауап бермейсіз, ол адам басқаларынан да көмек сұрай алады. Егер мұндай әңгімелерге қатысуға шамаңыз жетпейтінін сезсеңіз, қатыспаңыз.

Бұл Қауіпсіздік орталығы The Public Good Projects сарапшыларының консультациялық қолдауымен әзірленді. Song for Charlie, We Are With You, Talk to Frank, Truth Initiative ұйымдарына осы материалды дайындауға көмектескені үшін ерекше алғыс білдіреміз.

_{^{азырақ көрсету}}